Stanowisko 17 – Panorama miasta

CO TO JEST PUNKT WIDOKOWY?

Punkt widokowy jest to miejsce lub punkt topograficznie wyniesiony w terenie, z którego układ wizualny obszaru widzenia dla obserwatora jest szeroki i daleki. Jego funkcją jest zapewnienie obserwatorowi jak najlepszych widoków na okolicę.

Punkty widokowe dzielimy:

• ze względu na działalności człowieka:
  – naturalne – wzniesienia, zbocza gór, skarpy, szczyty, skałki,
  –  sztuczne – wieże widokowe, mola, tarasy,
• ze względu na kąt widzenia:
  – punkty widokowe pełne – z pełnym kątem widzenia 360°,
  – punkty widokowe szerokie – z szerokim kątem widzenia powyżej 180°,
  – punkty widokowe ograniczone – obejmujące mały kąt widzenia poniżej 180°, w którym w polu widzenia znajduje się tylko szczególny fragment obiektu.

CO MOŻNA ZOBACZYĆ Z PUNKTU WIDOKOWEGO?

Będąc na szcycie punktu widokowego zobserwator może podziwiać widnokrąg. Pod względem językowym znaczenie słowa „widnokrąg” częściowo pokrywa się ze znaczeniem słowa „horyzont”, ale nie oznacza tego samego.

– WIDNOKRĄG jest to granica widoczności w płaszczyźnie horyzontu, to linia pozornego zetknięcia nieboskłonu z powierzchnią Ziemi. Tak więc, gdy stoisz w dowolnym miejscu, wokół Ciebie znajduje się obszar, który możesz objąć wzrokiem – to właśnie jest widnokrąg.

W terenie otwartym widnokrąg jest zbliżony kształtem do okręgu. Jednak bardzo rzadko zdarza się, aby widoczny był cały widnokrąg, bo zwykle choć częściowo coś go zasłania, np. budynki, drzewa, pagórki lub inne obiekty znajdujące się w pobliżu. W terenie zabudowanym lub pofałdowanym, widnokrąg stanowią więc najdalsze widoczne elementy krajobrazu. Aby zobaczyć widnokrąg w całości trzeba się znaleźć na morzu lub równinie – wówczas widnokrąg przyjmuje kształt koła, a jego krańce wyznacza linia pozornego zetknięcia się nieba z Ziemią, czyli linia widnokręgu.

Pojęcie widnokręgu jest ściśle związane z obserwatorem. Im wyżej ponad powierzchnię terenu lub akwenu jest wzniesiony obserwator, tym odleglejszy jest jego widnokrąg. Dlatego też im wyższy jest punkt widokowy, tym większy jest widnokrąg.

UWAGA!
• Dla człowieka stojącego na powierzchni płaskiej linia widnokręgu znajduje się w odległości około 4 kilometrów.
• Obserwator znajdujący się na wysokości około 100 metrów jest w środku widnokręgu o promieniu około 40 kilometrów.

–  HORYZONT to okrąg powstały w wyniku przecięcia sfery niebieskiej na dwie części. Linia tego okręgu wyznacza granicę między przestrzenią widoczną dla obserwacji a zasłoniętą przez Ziemię.

UWAGA!
Często zamiast słowa „widnokrąg” używa się terminu „horyzont”, co nie jest poprawne.Widnokrąg bowiem obejmuje fragment powierzchni Ziemi, zaś horyzont odnosi się go przestrzeni nad powierzchnią Ziemi. Linia widnokręgu pokrywa się z linią horyzontu, co jest przyczyną częstego mylenia tych pojęć. Mówiąc, że „coś widzimy na horyzoncie”, w rzeczywistości mamy na myśli widnokrąg.

 

CO ZOBACZYMY Z KOPCA NA BYTOMSKICH BŁONIACH?

Punktem widokowym w Parku Nauk Przyrodniczych na Bytomskich Błoniach jest KOPIEC.

Według wcześniej podanej klasyfikacji jest to punkt o pełnym widoku (kątem widzenia 360°) i sztuczny, ponieważ został tu celowo usypany podczas budowy parku. Nie jest to wysoki punkt widokowy, dlatego i obserwowany widnokrąg nie jest zbyt rozległy, jednak mimo to oferuje piękne widoki.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że wielkość obserwowanego obszaru zależy tu od pory roku. Poniższe zdjęcia przedstawiają letnią, sierpniową odsłonę Bytomskich Błoni i ich okolic i jak widać wiele zasłaniają drzewa obsypane liśćmi. W okresie jesienno-zimowym, gdy drzewa zrzucą już liście, będzie można dostrzec dużo więcej szczegółów w otaczającym krajobrazie.

Na kopiec wchodzi się krętą ścieżką, zaś na jego płaskim szczycie można przysiąść na granitowych ławeczkach, by w spokoju podziwiać widoki. Największą uwagę obserwatora przyciąga rzeka i malownicza panorama miasta położonego na jej lewym brzegu.

Patrząc z punktu widokowego na kopcu na pierwszym planie dostrzegamy ścieżkę spacerową, tuż za nią wał przeciwpowodziowy, a następnie koryto rzeki Odry. Za Odrą natomiast rozciąga się panorama miasta.

Z pewnością uwagę obserwatora patrzącego na nasze miasto przyciągną trzy górujące nad nim wieże. Z tego powodu Bytom Odrzański często nazywany jest „miastem trzech wież”. Towarzyszą one tutejszym mieszkańcom od stuleci i od zawsze budziły powszechny zachwyt. Były jednym z najczęściej fotografowanych obiektów miasta i jako jego wizytówka były umieszczane na pocztówkach. Oto niektóre z nich:

Oprócz panoramy miasta możemy też podziwiać piękno rzeki Odry – drugiej pod względem wielkości rzeki w Polsce, która w swoim środkowym biegu przepływa przez Bytom Odrzański. Wzdłuż bliższego obserwatorowi brzegu rzeki ciągnie się wał przeciwpowodziowy. Aby dowiedzieć się więcej rzece i ochronie przeciwpowodziowej zapraszamy na stanowisko 22 oraz 2 i odczytanie informacji z tamtejszych QR kodów.
Na przeciwległym brzegu widać lasy łęgowe, czyli drzewostan występujący jedynie nad rzekami i potokami (wodami płynącymi), w zasięgu wód powodziowych, które podczas zalewu nanoszą i osadzają żyzny muł. Na jego bazie tworzy się żyzna i typowa dla lasów łęgowych gleba zwana holoceńską madą rzeczną. Na niej chętnie rosną wiązy, jesiony, dęby, olchy, wierzby i topole. Aby dowiedzieć się więcej o tej rzece zapraszamy na stanowisko 14 oraz 21  i odczytanie informacji z tamtejszych QR kodów.

Następnie obserwator obracając się wokół własnej osi widzi obszar Parku Nauk Przyrodniczych BYTOMSKIE BŁONIA, wraz z jego atrakcjami i osobliwościami przyrodniczymi, o których możemy przeczytać skanując QR kody na stanowiskach 1 i 3.
W niedalekiej odległości od kopca zlokalizowane jest stanowisko edukacyjne nr 7, gdzie możemy zaobserwować martwe drewno i żyjące w nim owady saproksyliczne, takie jak pachnica i kozioróg.
Nieopodal dostrzeżemy również zawieszoną na drzewie barć – stanowisko 9. Odczytując informacje zamieszczone pod tamtejszym QR kodem dowiemy się wiele o życiu i roli pszczół w przyrodzie i dla człowieka.
Nieco dalej na stanowisku 6 poznamy skały występujące w Polsce, a na stanowisku 5 – ekosystem łąki.

A oto widoki z kopca na wszystkie strony świata (sierpień 2022 roku):

INNE PUNKTY WIDOKOWE W BYTOMIU ODRZAŃSKIM

Oprócz kopca na Bytomskich Błoniach mamy w naszym mieście także inne punkty widokowe – znacznie wyższe i oferujące bardziej rozległe widoki na okolicę. Należą do nich wspomniane wcześniej i łatwe do zaobserwowania ze szczytu kopca TRZY WIEŻE MIASTA. W przeszłości każde miasto chciało wznieść wieżę, aby z niej łatwiej obserwować to, co się dzieje dookoła, np. zbliżających się kupców bądź najeźdźców lub rozprzestrzeniający się pożar. Dla zmierzających do miasta wieża była punktem orientacyjnym i pozwalała obrać właściwą drogę do celu. Tak więc dawniej wieża pełniła funkcję informacyjną, orientacyjną i w pewnym zakresie obronną przed zagrożeniami. Dziś wieże są już jedynie atrakcją turystyczną i pełnią funkcje rekreacyjne, często jako punkty widokowe dla turystów.

 WIEŻA KOŚCIOŁA RZYMSKOKATOLICKIEGO pod wezwaniem ŚWIĘTEGO HIERONIMA W BYTOMIU ODRZAŃSKIM

Jest to kościół parafialny i mieści się przy ul. św. Maksymiliana Kolbego. Należy do dekanatu diecezji zielonogórsko-gorzowskiej.
Dawniej istniała tu świątynia parafialna pod wezwaniem św. Stefana, o której informacje po raz pierwszy pojawiły się w dokumentach z 1175 roku. Istniała tu wtedy osada targowa znajdująca się w pewnym oddaleniu od grodu. Z osady targowej rozwinęło się miasto Bytom Odrzański. Pierwotna romańska budowla została przebudowana w końcu XIV stulecia, kiedy to została wzniesiona świątynia w stylu gotyckim.

W XV stuleciu od strony zachodniej została dobudowana wysoka wieża. W II połowie XV stulecia patronat nad kościołem objęli kanonicy regularni z Żagania na prośbę księcia Jana II żagańskiego. W 1503 roku dodano do wezwania kościoła nowego patrona św. Hieronima. W 1522 roku podczas pożaru, który strawił miasto, został zniszczony również dach kościoła. W latach 1524-1526 budynek parafialnego kościoła przejęli ewangelicy. W latach 1584-1586 świątynia była wielokrotnie przebudowywana w stylu późnego gotyku.

Wspólnota katolicka odzyskała swoją świątynię dopiero w 1590 roku. W latach 1609-1611 została podwyższona wieża świątyni. W 1653 roku kolejny raz świątynię przejęli protestanci. Kolejny pożar strawił miasto w 1694 roku. Wtedy to patronat nad kościołem objął ród Schönaich z Siedliska. To właśnie on ufundował podwójny barokowy hełm zwieńczający wieżę, zakrystię i barokowe wyposażenie wnętrza.
W 1746, po wybudowaniu nowego zboru ewangelickiego, katolicy odzyskali prawo do używania swojego kościoła. Wówczas doszło do rekonsekracji świątyni, a kościół zyskał na nowo wezwanie św. Hieronima. Trzy dzwony zostały zawieszone podczas remontu wieży w 1822 roku. W końcu XIX stulecia podwójny barokowy hełm na wieży został zamieniony na dach namiotowy. Ostatni remont został przeprowadzony pod koniec ubiegłego wieku.
Współcześnie tradycyjne dzwony zostały zamienione na dzwony elektryczne, które każdego dnia informują mieszkańców o wybiciu pełnej godziny oraz wzywają wiernych na msze święte w niedziele i inne dni świąteczne. Wieża nie jest udostępniana turystom.

WIEŻA KOŚCIOŁA EWANGELICKIEGO W BYTOMIU ODRZAŃSKIM

Kościół ewangelicki to dawna świątynia protestancka znajdująca się w mieście Bytom Odrzański, w województwie lubuskim.
Świątynia została wzniesiona w stylu barokowym w latach 1744-1746. Kościół został założony na planie prostokąta, od strony północnej do świątyni wchodziło się przez zachowany z budynku gimnazjum protestanckiego (Schönaichianum-Carolatheum) renesansowy portal ozdobiony kartuszami herbowymi rodu Schönaichów. We wnętrzu zostały zamontowane dwukondygnacyjne empory podparte filarami, na których mogło się zmieścić 1200 osób, kościół otrzymał także bogato zdobione wyposażenie w stylu barokowym.

W latach 1859-1860 od strony południowej do świątyni została dobudowana wysoka wieża o czterech kondygnacjach (najwyższa kondygnacja przechodziła w ośmiokąt) zwieńczona dachem namiotowym, na której zostały umieszczone cztery dzwony (dwa z nich zostały zdemontowane na cele wojenne w 1917 roku). Zapewne w tym czasie do wschodniej ściany świątyni została dobudowana zakrystia. W 1878 roku budowla została wyposażona w nowe organy, a w 1896 roku z okazji jubileuszu 150-lecia, świątynia została odnowiona. Ponownie kościół został wyremontowany w 1928 roku (wymieniono wtedy pokrycie dachowe i powstały nowe elewacje). Po 1945 roku świątynia ewangelicka nie była użytkowana i stopniowo popadła w ruinę (wnętrze zostało zdewastowane). Na przełomie XX i XXI wieku zostało zabezpieczone pokrycie dachowe, a w 2006 roku świątynię kupiła fundacja archeologiczna w celu ulokowania w świątyni magazynów.

W 2018 roku rozpoczęła się przebudowa ruin na Centrum Historyczno-Kulturalne. Remont zakończył się w roku 2021 i od tego czasu obiekt ten funkcjonuje pod nazwą Schonaichianum w Bytomiu Odrzańskim. Gruntownie odnowiony budynek został udostępniony zwiedzającym we wrześniu 2021 roku. Można było wówczas obejrzeć wnętrza, w których ma się w przyszłości mieścić m.in. archiwum archeologiczne i Regionalna Izba Muzealna, a na pierwszym piętrze centrum konferencyjne i pracownie konserwacji. Każdy mógł też wejść na wieżę widokową i stamtąd podziwiać okolicę. Wieża została przystosowana do zwiedzania, a w przyszłości będą tutaj dostępne wirtualne okulary z historyczną panoramą Bytomia Odrzańskiego, więc będzie pełniła funkcję rekreacyjno – turystyczną.

WIEŻA RATUSZA MIEJSKIEGO W BYTOMIU ODRZAŃSKIM

Pierwszy ratusz w Bytomiu Odrzańskim wzniesiono około 1483 roku na środku rynku, budynek ten uległ jednak zniszczeniu i został rozebrany pod koniec XVI wieku.
Obecny ratusz został zbudowany w okresie 1602-1609 i jest położony w lewym narożniku północno-zachodniej pierzei rynku. W roku 1694 budynek został zniszczony w pożarze, a następnie został odbudowany w roku 1697 według projektu Caspara Millera z Bolesławca. W 1950 roku piorun zniszczył hełm wieży, który zrekonstruowano w roku 1964.

Elementem dominującym budynku jest siedmiokondygnacyjna wieża, posiadająca w górnej części tarcze zegarowe, a ponad nimi taras widokowy z balustradą. Ponad tarasem jest węższa kondygnacja, nakryta barokowym hełmem z dwiema latarniami. Na dole wieży znajduje się bogato zdobiony portal z kartuszem i bogato rzeźbionymi drzwiami. W szczycie fasady zamkniętej łukiem i flankowanym wolutami znajduje się ujęty w pilastry relief z herbem miasta. Wewnątrz zachowały się sklepienia kolebkowo-krzyżowe, a wśród pomieszczeń wyróżnia się sala obrad z drewnianym stropem o profilowanych belkach.
Bytomski ratusz, jako jeden z ciekawszych zabytków architektury renesansu w Polsce, decyzją wojewódzkiego konserwatora zabytków z dnia 13 czerwca 1953 roku został wpisany do rejestru zabytków.

Obecnie ratusz jest siedzibą władz miasta. Od 2019 roku trwa remont zabytkowego budynku ratusza, który po raz pierwszy od ponad 400 lat przechodzi tak kapitalną modernizację. Gdy zostanie ponownie oddany do użytku, z pewnością będzie możliwość wejścia na wieżę ratuszową i podziwiania widoków.

PROMENADA NAD ODRĄ

Promenada, zwana też czasem molo, powstała na lewobrzeżnych filarach dawnego mostu na Odrze, przez który kiedyś można było swobodnie dostać się do Siedliska i dalej.

Istniejący tutaj niegdyś most został oddany do użytku w 1907 roku. Konstrukcja powstała w zielonogórskich zakładach Beuchelta. Zakłady Beuchelt A.G. produkowały początkowo maszyny rolnicze i konstrukcje metalowe, a od 1886 roku rozpoczęto produkcję wagonów towarowych i osobowych. Mosty w zakładach Beuchelta zaczęły powstawać niemal hurtem w latach 1876 – 1926. w tym okresie firma wybudowała 94 mosty na całym biegu Odry i na jej dopływach, a kolejne 403 mosty drogowe i kolejowe w całych Niemczech. Wśród obiektów wybudowanych przez firmę Beuchelta są m. in.: mosty we Wrocławiu, Poznaniu, Gorzowie, Frankfurcie, Berlinie, dworzec w Poznaniu, zadaszenia ogrodu zoologicznego we Wrocławiu oraz Fabryki Polskiej Wełny w Zielonej Górze (czyli obecnej Galerii Handlowej Focus Mail). Poza Niemcami znaczącymi obiektami wybudowanymi przez firmę Beuchelta są linia kolejowa Bagdad – Damaszek, palmiarnia w Bukareszcie, hala targowa w Foscani oraz zabudowa portu w Haidar Pacha.

Dla Bytomia Odrzańskiego budowa mostu na Odrze była sprawą niezwykle ważną i decydującą o jego dalszym rozwoju. Stąd sami mieszkańcy zdecydowali się zorganizować zbiórkę pieniędzy na ten cel. Budowla kosztowała 575 tys. marek. Most miał konstrukcję stalową o wypiętrzonej wysoko kratownicy. Przeprawa miała na siebie zarabiać, gdyż za korzystanie z mostu pobierano opłaty. Opłata mostowa stanowiła całkiem pokaźna kwotę w budżecie miasta. Z przeprawy korzystali handlowcy, turyści, ale przede wszystkim mieszkańcy obu brzegów rzeki. Było to także tradycyjne miejsce spotkań i jeden z symboli miasta. Most prezentował się wspaniale: z dwoma zwieńczeniami od strony miasta, które przypominały wieżyczki, wyglądał imponująco i estetycznie.
Niestety most służył mieszkańcom tylko do 1945 roku, kiedy to był świadkiem ewakuacji i panicznej ucieczki przedwojennych mieszkańców. Ponieważ most w Głogowie przeznaczono tylko do ewakuacji wojska, przez ten w Bytomiu przelewał się strumień cywilnych mieszkańców. Konstrukcję wysadziły wycofujące się oddziały niemieckie w styczniu 1945 roku. Próbę jego odbudowy podjęto w latach 60-tych, ale na próbach i wylaniu nowego betonowego wieńca na jego filarach się skończyło.

W 2011 roku dzięki dofinansowaniu z UE zaczęły się prace nad Odrą w Bytomiu Odrzańskim, w efekcie których powstała promenada. Wybudowano ją na ocalałych lewobrzeżnych filarach dawnego mostu przez Odrę. W trakcie tej inwestycji odtworzono bramę mostową. Na drewnianej podłodze promenady ustawiono pojemniki z posadzoną w nich wiśnią osobliwą (charakterystyczna kulista korona), zamontowano też ławki i oświetlenie, tworząc w ten sposób ciąg spacerowy. Końcowy odcinek promenady ogrodzony został barierką i stanowi wspaniały punkt widokowy. Można stąd dostrzec filar dawnego mostu położony na drugim brzegu rzeki oraz podziwiać piękno przyrody doliny Odry.

Źródła:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Punkt_widokowy
https://www.encyklopedialesna.pl/haslo/punkt-widokowy/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Widnokr%C4%85g
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=938
https://pl.wikipedia.org/wiki/Horyzont
https://pl.wiktionary.org/wiki/horyzont
https://polska-org.pl/3509718,foto.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Las_%C5%82%C4%99gowy
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Hieronima_w_Bytomiu_Odrza%C5%84skim
https://pl.wikipedia.org/wiki/Parafia_%C5%9Bw._Hieronima_w_Bytomiu_Odrza%C5%84skim
https://zielonogorskie.com/bytom-odrzanski-kosciol-sw-hieronima/
https://polska-org.pl/5839191,foto.html?idEntity=526633
https://gazetalubuska.pl/byla-ruina-a-powstalo-piekne-miejsce-ta-wieza-zachwycila-gosci-ponad-tysiac-osob-zobaczylo-bytom-odrzanski-z-gory-zobacz-zdjecia/ar/c1-15823007
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_ewangelicki_w_Bytomiu_Odrza%C5%84skim
http://daisy75.bikestats.pl/1699577,Bytom-Odrzanski.html
https://www.modernizacjaroku.org.pl/pl/edition/2837/object/3271/centrum-historyczno-kulturalne-schonaichianum-w-bytomiu-odrzanskim
https://polska-org.pl/7244845,foto.html
https://polska-org.pl/823088,foto.html?idEntity=517133
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ratusz_w_Bytomiu_Odrza%C5%84skim
https://zachod.pl/641968/remont-ratusza-w-bytomiu-odrzanskim/
https://nowasol.naszemiasto.pl/bytom-odrzanski-ratusz-od-wrzesnia-na-diecie-bedzie-lzejszy/ar/c1-7296741
https://polska-org.pl/6208918,foto.html
https://mapa-turystyczna.pl/photo/90247/trail/1664#51.82269/15.57449/10
https://nowasol.naszemiasto.pl/promenada-nad-odra-w-bytomiu-odrzanskim-w-tym-miejscu-sie/ar/c15-8130225
https://polska-org.pl/6081819,foto.html?idEntity=511573
http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/48928,bytom-odrzanski-urwany-most–czyli-bytomskie-molo.html